با شروع به کارکردن شرکت‌های نوپا، موضوع الزام و ابطال ثبت علائم تجاری در سال‌های اخیر موجب ایجاد مشکلات حقوقی متعددی شده است. باتوجه به التزام حقوقی ثبت علائم تجاری، به طبع مدیران صنایع مختلف باید با مباحث قانونی مربوط به این زمینه آشنا باشند؛ زیرا هرگونه مشکلی در این زمینه ممکن است هزینه‌های گزافی را به دنبال داشته باشد.
یک علامت تجاری، اصلی‌ترین برگ برنده شرکت‌های مختلف است، و باید به هر نحو از آن نگهداری کرد. در بعضی مواقع نیاز اصلی مدیران ابطال چنین علائمی خواهد بود. در مقاله الزام و ابطال ثبت علائم تجاری، صنعتی و اختراع به‌طورکلی در مورد این موضوع حقوقی و زمینه‌های مربوط به آن صحبت خواهیم کرد.
علامت تجاری چه کاربردی دارد ؟
علامت تجاری یا برند، وظیفه اصلی شناساندن یک سری کالا یا خدمات مختلف را به مشتریان بر عهده دارد. برند متمایزکننده یک شرکت از شرکت‌های رقیب خواهد بود. یک برند یا علامت تجاری مناسب می‌تواند در موفقیت شرکت مدنظر تأثیر بسزایی داشته باشد. ماده سی قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری و وکیل دعاوی شرکت های تجاری به‌طورکلی به این موضوع پرداخت است.
برابر با این ماده قانونی، کلیه مباحث مربوط به ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری (شامل الزام و ابطال ثبت علائم تجاری و دارای مراحل اداری نیز میباشد) به شکل زیر تعریف خواهند شد.
علامت یا برند کدوم بهتره !
این عبارت به معنی هر نشان قابل دیده شدنی است که بتوان به‌وسیله آن کالاها یا خدمات شرکت‌های حقوقی و یا افراد حقیقی را از هم تشخیص داد.
علامت جمعی !
کاربرد علامت جمعی دقیقاً همانند کاربرد علامت خواهد بود با این تفاوت که این موضوع در اظهارنامه با عنوان علامت جمعی به ثبت خواهد رسید. علامت جمعی همانند برند باید بتواند کالا و یا خدمات ارائه شده را از رقبا متمایز کند.
نام تجاری چیست ؟
نام تجاری نیز همانند دو مورد قبلی باید متمایزکننده محصول مدنظر از سایر محصولات موجود در بازار باشد.
ثبت اختراع در سالی پایه گذاری شد ؟
اگرچه ثبت اختراع در سال‌های اخیر کمی از مبحث مربوط به علائم تجاری فاصله گرفته است، اما می‌توان گفت که ثبت اختراع نیز همانند علامت تجاری مالکیت یک کالا و محصول را به ارائه‌دهنده آن مرتبط خواهد کرد.
باطل کردن یک علامت تجاری چه معنایی دارد ؟
در بحث قبلی در مورد اصطلاحات موجود در ماده سی قانون الزام و ابطال ثبت علائم تجاری صحبت کردیم. در این می‌خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که باطل کردن یک علامت تجاری به چه معنی است و در چه مواقعی رسمیت خواهد یافت؟
باطل کردن علامت تجاری ثبت شده یا trademark، در واقع همان باطل کردن گواهینامه یا licence آن علامت تجاری خواهد بود. عدم توانایی در حفظ آن و یا سو استفاده‌های مختلف (چه مالی و چه غیرمالی) برای شکایت حقوقی به دادگاه مراجعه کند.
در دعاوی حقوقی فردی که در برابر شاکی قرار می‌گیرد با نام طرف دعوا شناخته خواهد شد. این افراد معمولاً سعی می‌کنند تا باطل کردن علامت تجاری ثبت شده، حق ثبت را به نام خود حفظ کند. در صورت پیروزی طرف دعوا، دادگاه حق هرگونه استفاده از علامت تجاری را به وی خواهد داد.
علاوه بر این، در بسیاری از موارد دیده شده است که طرف دعوا تنها به ثبت دوباره علامت تجاری راضی نبوده و از دادگاه درخواست می‌کند تا برای صاحب قبلی علامت تجاری، مجازاتی نیز تعیین گردد.
برای ابطال یک علامت تجاری باید چه مراحلی را طی کرد ؟
به طبع همانند هر مبحث حقوقی دیگری، الزام و ابطال ثبت علائم تجارینیز دارای یک سری مراحل منحصربه‌فرد است که طرف دعوی باید نسبت به انجام آن‌ها اقدام کند. در این بخش به‌صورت مختصر در مورد مراحلی که باید برای ابطال یک علامت تجاری طی شود صحبت خواهیم کرد.
مرحله اول : ثبت اظهارنامه و اعتراض برای شروع طرح دعوی
در این مرحله شخص مدنظر باید تقاضای ثبت خود را نسبت به علامت تجاری موردبحث (علامتی که فرد معتقد است مراحل ثبت آن در گذشته به طور کامل انجام شده و وی اکنون بر آن مالکیت خاص دارد) در اختیار مرجع قضایی قرار دهد. شخص معترض در همین مرحله باید کلیه هزینه‌های مربوط به ثبت اظهارنامه را بپردازد. نکته قابل اهمیت این است که بدون ثبت اظهارنامه اعتراضی برای شروع طرح دعوی، نمی‌توان مراحل بعدی را پیش برد.
مرحله دوم : فرستادن نسخه طرح دعوی به مرجع ثبت‌کننده علائم تجاری
در این مرحله فرد معترض باید اظهارنامه اعتراضی را طی مدت ۳۰ روز از تاریخ انتشار اعتراض و در دو نسخه ثبتی جداگانه به مرجع ثبت علائم تجاری تقدیم کند. کلیه دلایل و مدارک موردنظر در این زمینه باید همراه با اظهارنامه اعتراضی باشد و همچنین رسید پرداخت هزینه‌های مربوطه باید در این اظهارنامه قرار گیرد. نسخه دوم اظهارنامه اعتراضی با ذکر شماره و قید زمان تحویل، توسط مرجع ثبت علائم تجاری به فرد شاکی بازگردانده خواهد شد.
مرحله سوم : اعلام جواب مرجع به اظهارنامه اعتراضی
پس از طی مرحله دوم از الزام و ابطال ثبت علائم تجاری، مرجع ثبت علائم تجاری حدوداً ده روز پس از دریافت نسخه اظهارنامه اعتراضی یک رونوشت از کلیه مدارک و اسناد مربوط به موضوع را در اختیار شاکی قرار داده و فرد معترض باید پاسخ مکتوب خود را در یک بازه زمانی بیست روزه دوباره به مرجع ثبت علائم تجاری تقدیم کند.
درصورتی‌که فرد شاکی در طول یک بازه زمانی بیست روزه پاسخی را برای پرونده تقدیم نکند، مرجع حقوقی ثبت علائم تجاری یک نامه دیگر را به وی ابلاغ خواهد کرد. در این مرحله فرد شاکی باید اعتراض خود را از سوی کمیسیون مدنظر پیگیری کند.
ثبت کردن اعتراض به تصمیم اعلام شده توسط کمیسیون !
این امکان وجود دارد که تصمیم اعلام شده توسط کمیسیون رسیدگی به الزام و ابطال علائم تجاری، با نظر فرد معترض همخوانی نداشته باشد. نظر کمیسیون پس از انجام بررسی‌های لازم ارائه خواهد شد اما باید گفت که این نظر قطعی نبوده و فرد شاکی می‌تواند نسبت به آن اعتراض کند.
اگر شاکی هرگونه اعتراضی نسبت به تصمیم ارائه شده توسط کمیسیون دارد، باید طی یک بازه زمانی شصت روزه (این بازه زمانی از وقتی آغاز خواهد شد که نظر کمیسیون ابلاغ شده است) اعتراض خود را به یک مرجع قضایی (دادگاه‌های عمومی) تقدیم کند.
نکته قابل‌توجه در مبحث الزام و ابطال ثبت علائم تجاری دقت به بازه زمانی اشاره شده است. اگر فرد شاکی در بازه زمانی شصت روزه نسبت به تصمیم ارائه شده توسط کمیسیون اعتراض نکند، تمامی مراحل گفته شده باید از ابتدا دوباره انجام گیرند.
پرداخت هزینه‌های مربوطه در دادگاه !
فرد شاکی باید پس از اعلام اعتراض نسبت به رأی کمیسیون و مراجعه به دادگاه، یک مبلغ تعیین شده را در اختیار صندوق دادگستری قرار دهد. دلیل اصلی پرداخت این مبلغ را می‌توان تأمین هزینه طرف مقابل (درصورتی‌که فرد شاکی به بی‌حقی محکوم گردد) دانست.
اگرچه این مبلغ از قبل تعیین شده است اما درصورتی‌که طرف مقابل درخواست دریافت خسارت بیشتری داشته باشد باید به دادگاه مراجعه کند. به دلیل همین پیچیدگی‌های حقوقی همواره توصیه می‌کنیم که قبل از هرگونه اقدامی حتماً با یک مشاور حقوقی مشورت کنید.
مهم‌ترین نکات در زمینه طرح اعتراض برای ابطال یک علامت تجاری !
دعاوی مربوط به الزام و ابطال ثبت علائم تجاری همواره یکی از مهم‌ترین پرونده‌های حقوقی بوده‌اند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین نکات در مورد چنین پرونده‌هایی خواهیم پرداخت. از جمله این نکات حقوقی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- ابطال ثبت مربوط به یک علامت تجاری، از زمانی که علائم تجاری ثبت می‌گردد قابل انجام خواهد بود.
- نمی‌توان پیش از ثبت یک علامت تجاری نسبت به ابطال آن اقدام کرد.
- آگهی مرتبط با اظهارنامه باید در اولین بازه زمانی ممکن منتشر گردد.
- هر فردی که بتواند ثابت کند مالک علامت تجاری حداقل به مدت‌زمان سه سال از تاریخ ثبت الی یک ماه پیش از زمان درخواست ذی‌نفع، علامت تجاری را به هیچ نحوی به کار نبرده است، این توانایی را دارد که لغو ثبت علامت تجاری را از مرجع قضایی درخواست کند.
- در صورت درخواست دادگاه قضایی ، علامت تجاری ثبت شده باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن ابطال گردد.
مدارک موردنیاز جهت ارائه درخواست ابطال علامت تجاری چیست ؟
مدارک مدنظر برای ارائه درخواست ابطال عبارت‌اند از :
- تمامی مدارک و اسناد مرتبط برای اثبات ابطال
- همراه داشتن رسید بانکی پرداخت ودیعه مدنظر باتوجه‌به هزینه‌های تعیین شده
- همراه داشتن وکالت‌نامه
ابطال یک علامت تجاری در چه زمانی ممکن است ؟
در ادامه بحث الزام و ابطال ثبت علائم تجاری به کلیه شرایطی خواهیم پرداخت یک افراد می‌توانند نسبت به ابطال یک علامت تجاری اقدام کنند. این شرایط عبارت‌اند از :
- در شرایطی که نتوان به‌وسیله علامت تجاری مدنظر کالاها و خدمات ارائه شده را از کالاها و خدمات ارائه شده توسط سایر شرکت‌ها متمایز کرد.
- در شرایطی که علامت تجاری ثبت شده با موازین شرعی و یا هنجارهای اجتماعی متفاوت باشد.
- در شرایطی که علامت تجاری ثبت شده موجب سردرگمی مشتریان شود. یک علامت تجاری ثبت شده باید در مورد کالا و یا خدمتی باشد که فرد صاحب علامت تجاری قصد دارد آن‌ها را ارائه کند.
- در شرایطی که علائم تجاری ثبت شده به نحوی نشان‌های نظامی، پرچم و یا سایر نشان‌های دولتی را به یاد بیاورد.
- در شرایطی که علامت تجارت ثبت شده به طور کامل از نشان‌های سازمان‌های بین‌المللی تأثیر پذیرفته باشد.
- در شرایطی که علامت تجاری مدنظر به شکل کاملاً واضحی شبیه به علامت تجاری شرکت دیگری باشد که همان خدمات و یا کالاها را ارائه می‌کند.
- در شرایطی که علامت تجاری ثبت شده یادآور مؤسسه‌ای باشد که در گذشته نسبت به ارائه خدمات مربوطه اقدام کرده است (البته اگر در میان عرف دیگر ارتباطی با علامت تجاری قبلی دیده نشود مشکلی وجود نخواهد داشت).
- در شرایطی که علامت تجاری مورد دعوی توسط یک فرد حقیقی دیگر به طور کامل ثبت شده باشد.
الزام ثبت علامت تجاری !
در بخش قبلی الزام و ابطال ثبت علائم تجاری در مورد شرایطی صحبت کردیم که می‌توان در صورت وقوع آن‌ها نسبت به ابطال علامت تجاری اقدام کرد. در این قسمت قصد داریم اطلاعاتی را درباره شرایطی که برای ثبت علائم تجاری الزام قانونی وجود دارد اطلاعاتی را به شما ارائه دهیم.
استفاده و یا ثبت علامت تجاری در بسیاری از موارد کاملاً اختیاری خواهد بود، اما در بعضی از موارد بر طبق آیین‌نامه ثبت و نصب علائم تجاری چنین نشان‌هایی باید حتماً بر روی محصول مدنظر قرار بگیرند؛ دلیل اصلی این الزام را می‌توان جلوگیری از گمراه شدن مشتری، توانایی شناخت کالا از بین کالاهای رقبا، تسهیل روند دستیابی مشتری به محصول مدنظر و جلوگیری از تقلید و تقلب در مواد خوراکی و آرایشی دانست.
الزام برای ثبت علامت تجاری در محصولات خاص :
در ادامه بحث الزام و ابطال ثبت علائم تجاری باید گفت که برخی از مواد صرف‌نظر اختیاری بودن علامت تجاری حتماً باید از این نشان برخوردار باشند. از جمله این محصولات مصرفی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- داروهایی که بدون نسخه پزشک برای مصادیق درمانی (چه درمان انسان و چه درمان حیوان) مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- محصولات غذایی که در درون یک سری ظروف خاص قرار دارند، مانند کنسروهای مواد غذایی، شیرهای پاستوریزه، مربا، ترشی، شکلات‌ها و …
- نوشیدنی‌ها مختلف اعم از: آب‌معدنی، آبمیوه شربت و …
- کلیه موارد آرایشی و بهداشتی که بر روی انسان استفاده خواهند شد، مانند شامپوها، صابون‌ها و …
تمامی موارد فوق صرف‌نظر از اینکه در درون کشور تولید شده‌اند یا خیر باید بر روی آن‌ها علامت تجاری محل تولید ثبت شده باشد. به طبع نبود چنین علامت به معنای تقلبی و یا غیرقانونی بودن محصول مدنظر خواهد بود.
الزام و ابطال ثبت علائم تجاری
باتوجه‌به اهمیت ثبت علائم تجاری بر روی محصولات، افرادی که از این بحث تخطی کنند مشمول مجازات خواهند شد. مواردی که موجب اعلام‌جرم خواهد شد عبارت‌اند از :
- تولیدکنندگانی که نسبت به ثبت علامت تجاری بر روی محصول خود اقدام نکنند.
- فروشندگانی که محصولات بدون علامت تجاری را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند.
افرادی که مرتکب چنین اقداماتی شوند حداقل به شش ماه حبس محکوم خواهند شد.
سخن پایانی :
به پایان مطلب آشنایی با الزام و ابطال ثبت علائم تجاری رسیدیم. همان‌طور که مشاهده کردید، مباحث حقوقی مربوط به این زمینه حقوقی دارای پیچیدگی و گستردگی خاص خود است. این پیچیدگی موجب شده تا بسیاری از افراد ناآگاه به امور حقوقی، نتوانند از حقوق خود دفاع کنند و در نتیجه متحمل ضرر خواهند شد. بهره‌گیری از مشاوران حقوقی بهترین روش برای حل چنین موارد پیچیده‌ای است. یک مشاور حقوقی مجرب می‌تواند تمام راهنمایی‌های موردنیاز را به شما ارائه دهد و در کلیه مراحل حل پرونده در کنار شما باشد.