یکی از مواردی که بسیاری از افراد متاهل با آن درگیر هستند، پرداخت مهریه است. زمانی که زن و شوهری طلاق می‌گیرند، مرد موظف است که مهریه زن را بپردازد. باید بدانید که پرداخت مهریه می‌تواند به صورت نقدی باشد و یا مرد اموال خود را به عنوان مهریه به زن بدهد. در صورتی که مرد از پرداخت مهریه امتناع کند، زن می‌تواند اموال مرد را توقیف کند. اما مساله‌ای که وجود دارد این است که کدام اموال مرد قابل توقیف بوده و کدام اموال در دسته مستثنیات دین قرار می‌گیرد. با ما همراه باشید تا با مستثنیات دین در مهریه و ملک آشنا شده و به بررسی نکات حقوقی آن‌ها بپردازیم.
منظور از مستثنیات دین در پرداخت مهریه و ملک چیست؟
مستثنیات دین در پرداخت مهریه در واقع به معنی آن دسته از اموال مرد است که زن نمی‌تواند به عنوان مهریه، آن‌ها را توقیف کند. در واقع زمانی که مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می‌تواند که اموال مرد را به عنوان مهریه خود توقیف کرده و بفروشد. باید بدانید که طبق قانون برخی از اموال مرد قابل توقیف نبوده و در دسته مستثنیات دین در پرداخت مهریه قرار می‌گیرند. بر اساس ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394، مستثنیات دین تنها شامل موارد زیر می‌شود:
- منزل مسکونی که مرد که در شان او باشد
- اسباب و اثاثیه‌ای که برای ادامه زندگی مرد ضروری باشد
- آذوقه و خوراکی که در خانه موجود است و برای ادامه حیات مرد و افراد تحت تکفل او ضروری است
- ابزار و وسایل مورد استفاده در یک شغل خاص که برای امرار معاش مرد و افراد تحت تکفل او ضروری است
- تلفن مورد نیاز مرد
- مبلغی که طبق اجاره‌نامه به موجر پرداخت می‌شود؛ به شرطی که مبغ اجاره بالاتر از شان مرد نبوده و تنها نیازهای اولیه او را برطرف کند
- ابزار و کتاب‌های علمی که صرفا برای کسب علم استفاده می‌شوند
نکات ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی درباره مستثنیات دین
اگر مرد بیشتر از یک عدد ملک داشته باشد، زن این امکان را دارد که تمام املاک مرد را توقیف کند. تنها ملکی که مرد در آن سکونت دارد در دسته مستثنیات دین در ملک به شمار می‌رود. باید اشاره کرد تنها در صورتی ملکی به عنوان مستثنیات دین در ملک تلقی می‌شود که مرد و افراد تحت تکفل او در آن سکونت داشته باشند. از همین رو، اگر مرد ملک را اجاره داده و افراد دیگری در آن سکونت داشته باشند، آن ملک در دسته مستثنیات دین قرار نمی‌گیرد. در نتیجه زن می‌تواند ملک را توقیف کرده و آن را بفروشد.
وسایلی که برای امرار معاش مرد ضروری هستند شامل ظروف، لوازم مورد نیاز برای خوردن و نوشیدن، یخچال، اجاق گاز، بخاری و موارد دیگر می‌شود. در صورتی که چنین لوازمی لوکس و تجملاتی باشند، زن امکان توقیف آن‌ها را خواهد داشت. ابزار کار امرار معاش مرد و افراد تحت تکفل او شامل وسایلی خاص به‌منظور انجام یک کار خاص مانند تراشکاری، کشاورزی، نجاری و جوشکاری می‌شود. ممکن است که مرد از ابزار سنگین و گران‌قیمت استفاده کند که قابل تعویض با ابزارهایی سبک و ارزان‌تر هستند. در این حالت زن می‌تواند چنین ابزاری را نیز توقیف کرده و بفروشد. البته لازم به ذکر است که دادگاه باید تشخیص دهد که این ابزار قابل توقیف هستند یا خیر.
ممکن است که مرد ملکی داشته باشد که ارزش آن بیشتر از مهریه زن باشد و بتواند با فروش آن مهریه زن را بپردازد و ملکی دیگر ار خریداری کند. در چنین حالتی، مرجع رسیدگی‌کننده به پرونده، مرد را ملزم به فروش ملک و پرداخت مهریه زن خواهد کرد. گاهی اوقات مرد امکان پرداخت مهریه زن با منافع مال خود را دارد. در چنین شرایطی، زن نیز امکان توقیف منافع مال مرد را خواهد داشت.
شرایط وسایل نقلیه و سهم‌الارث به عنوان مستثنیات دین
بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، خودرو در دسته مستثنیات دین در پرداخت مهریه قرار نمی‌گیرد. در نتیجه زن می‌تواند برای دریافت مهریه خود خودروی مرد را توقیف کند. اما ممکن است که خودروی مرد، وسیله امرار معاش او باشد. به عنوان مثال، خودروی مرد تاکسی بین شهری یا داخل شهری بوده و یا وانت و هر نوع وسیله نقلیه ضروری برای امرار معاش باشد. در چنین حالتی، خودروی مرد در دسته مستثنیات دین در پرداخت مهریه به شمار می‌رود.
این احتمال وجود دارد که مرد ملکی به نام خود نداشته باشد و از طریق سهم‌الارث خود پس از فوت مورث، ملکی را به ارث ببرد. به عبارتی دیگر، مرد توسط سهم‌الارث خود مالک ملکی مسکونی می‌شود. البته ممکن است که به همراه سایر وارثان به صورت مشترک مالکیت ملکی را به دست آورد. در چنین شرایطی سهم‌الارث مرد در دسته مستثنیات دین در پرداخت مهریه و ملک قرار می‌گیرد. در نتیجه زن امکان توقیف و فروش ملک را نخواهد داشت.
نتیجه گیری
بسیاری از آقایان متاهل زمانی که قصد جدایی داشته و زن مهریه خود را طلب می‌کند، اطلاعات دقیقی از موارد قابل توقیف توسط همسر خود ندارند. این موارد در واقع همان مستثنیات دین هستند که برای آگاهی از آن‌ها لازم است که با یک وکیل یا موسسه حقوقی معتبر مشورت کنید. اگر درگیر پرونده طلاق و مهریه هستید، هرمس لایرز به عنوان یک موسسه حقوقی سرشناس در تمام مسیر همراه شما خواهد بود. ما در هرمس لایرز بهترین کارشناسان حقوقی را به شما معرفی می‌کنیم تا بتوانید از آن‌ها در زمینه مستثنیات دین در پرداخت مهریه مشاوره بگیرید.
سوالات متداول
آیا وسیله نقلیه در دسته مستثنیات دین قرار می‌گیرد؟
خیر. اما در صورتی که خودرو وسیله امرار معاش مرد باشد، به عنوان مستثنیات دین شناخته شده و قابل توقیف نیست.
چه مواردی مستثنیات دین در پرداخت مهریه هستند؟
منزل مسکونی، ابزار کار ضروری برای امرار معاش، آذوقه و خوراکی ضروری برای امرار معاش، تلفن مورد نیاز مرد، مبلغ اجاره دریافتی مرد و ابزار یا کتاب‌های علمی
آیا زن می‌تواند سهم‌الارث مرد را به عنوان مهریه خود توقیف کند؟
اگر مرد ملک مسکونی دیگر نداشته و توسط سهم‌الارث خود صاحب ملک شود، زن نمی‌تواند ملک او را توقیف کند. چرا که چنین ملکی در دسته مستثنیات دین در پرداخت مهریه قرار می‌گیرد. اما در صورتی که مرد به غیر از ملک موروثی، ملک دیگری برای سکونت داشته باشد، زن می‌تواند ملک موروثی را توقیف کند.