مالیات‌ها یکی از راه‌های اصلی برای کسب سرمایه دولت‌ها و حکومت‌ها بوده که از جایگاه درآمدها و دارایی‌های مردم آن کشور اخذ می‌شود. معمولاً این مبلغ در راه گسترش کارکرد سیستم‌های دولتی، بهبود زیرساخت‌ها، حقوق کارمندان و توسعه کشور مصرف می‌شود و به همین دلیل است که محاسبه مقدار دقیق آن برای هر شخص اهمیت زیادی دارد. گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که این مبلغ از نظر فرد صحیح نبوده و حتی ممکن است کار به اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم نیز برسد که وکیل های دیوان عدالت اداری میتوانند به شما در این حوزه کمک برسانند !
اما بیایید قدم‌به‌قدم و آهسته این مسائل مالیاتی را با هم بررسی کنیم تا به شناخت بهتری از قوانین مالیات و روش‌های اعتراض به آن دست‌یابیم. در ابتدا لازم است برایتان اشاره کنیم که این مبالغی که هرسال مقدار آن تعیین شده و افراد موظف به پرداختش هستند به دودسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند.
این که مالیات‌های غیرمستقیم چه مواردی هستند در موضوع این مقاله نمی‌گنجد اما درمورد دسته دیگر در ادامه مطلب به‌صورت مفصل صحبت خواهیم کرد. ما این مورد را بررسی کرده و ارتباط آن با اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم را بیان می‌کنیم.
حوزه‌های مختلف قانون مالیات مستقیم !
در زمینه قوانین مالیاتی دانستن اینکه مالیات مستقیم چیست و به چه مواردی اشاره می‌کند نکته بسیار مهمی به شمار می‌آید. شما باید بدانید که این قانون به ما و دولت بیان می‌کند که به هر فرد و املاک و دارایی‌هایی که به نامش است، چه اندازه مالیات مربوط می‌شود. همچنین باید در نظر داشته باشید که این قانون می‌تواند حتی درمورد شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز بیان شده و حدود مالیاتی آنها را نیز تعیین کند. اولین مسئله‌ای که این دسته از مالیات‌ها درمورد آن صحبت می‌کنند افراد هستند.
کسانی که مالیات به آنها تعلق می‌گیرد اولین باب بحث‌وبررسی در قانون مالیات‌های مستقیم بوده و حتی حق اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم را نیز دارند. دومین مسئله‌ای که در این زمینه موردتوجه قرار می‌گیرد به دارایی‌ها و املاک ارتباط دارد و سومین مسئله، درآمد است. همچنین در این قانون به بررسی مالیات‌های وابسته به سایر مقررات نیز اشاره می‌شود. در نهایت نیز نهادهای دارای صلاحیت که میتوانند برای افراد مالیات تعیین کنند نیز مشخص می‌شوند.
پیش از آنکه شما بخواهید برای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم اقدامی انجام دهید بهتر است بندها و تبصره‌های مربوط به هرکدام از این ابواب را مطالعه کنید. درصورتی‌که شما از آگاهی کافی برای درک و بررسی مفهوم آنها برخوردار نیستید، کمک‌گرفتن از یک وکیل متخصص در امور مالیاتی می‌تواند برایتان بسیار سودمند باشد.
مشخص‌کردن مبلغی که باید به‌عنوان مالیات بپردازید .
همان‌طور که احتمالاً تا اینجا متوجه شده‌اید، مالیات از سمت دولت تعیین می‌شود و افراد باید آن را به خزانه دولت پرداخت کنند. این مبلغ را وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین می‌کند و عوامل مختلفی می‌تواند در کمتر یا بیشتر شدن مبلغ آن تأثیر دارند. برای نمونه حجم درآمد شما یکی از اصلی‌ترین مواردی است که می‌تواند مالیات را افزایش دهد. بسیاری از افراد برای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، وقوع اشتباه در گزارش درآمد خود را عنوان می‌کنند.
البته علاوه بر حجم درآمد، ماهیت شغل نیز می‌تواند بسیار مؤثر باشد. برای نمونه مشاغل تولیدی از بسیاری از مالیات‌ها معاف خواهند بود و شامل تخفیف‌های زیادی می‌شوند. مورد بعدی که می‌تواند مؤثر باشد، تعداد و ارزش املاک و دارایی‌های منقول و غیرمنقول فرد است. گزارش همه این دارایی‌ها در اداره مالیات وجود دارد و افراد با محاسبه ارزش آنها برای شخص مالیات تعیین می‌کنند. برای نمونه یکی از مهم‌ترین مالیات‌هایی که بحث درمورد آن بسیار داغ بوده، مالیات به خانه‌های فوق لوکس و یا خالی از سکنه است.
رقم تعیین شده بابت مالیات برای افراد بسیار متفاوت خواهد بود و می‌تواند از بخشودگی کامل شروع شده و به مبالغ بسیار بالا و چند صد میلیون و حتی بیشتر هم برسد. در این میان اگر فردی متوجه شود که مبلغ مالیات اشتباه بوده و منصفانه نیست باید به آن اعتراض کند. اگر این روند ادامه‌دار شد می‌تواند حتی به اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم نیز منجر شوند. در ادامه مطلب درمورد اعتراض‌ها و اختلاف‌نظرها برای مالیات ص !حبت خواهیم کرد.
سطوح مختلف اعتراض به مالیات !
حال که شما تا حدودی با ماهیت مالیات و نحوه تعیین آن آشنا شدید بهتر است درمورد اعتراض برای مبلغ مالیات نیز مطالبی بدانید. اعتراض برای مبلغ مالیات معمولاً به دلیل ارائه شدن یک رقم بسیار بالا و غیرمنطقی که خارج از توان مالی فرد است انجام می‌شود. در طی این کار، شخص یا وکیل امور مالیاتی تلاش می‌کند تا با ارائه دلایل و مدارک کافی هزینه‌ای که به‌عنوان مالیات تعیین شده را کاهش دهد. در اولین سطح برای اعتراض به مبلغ مالیات، شما باید نظر و دلایل خود را به نزدیک‌ترین اداره مالیات که پرونده‌تان در آن است ارائه دهید.
اگر موضوع در همین مرحله حل شد که مبلغ را برایتان تغییر می‌دهند و شما باید مالیات تعیین شده جدید را پرداخت کنید. از طرفی اگر در قسمت اداره نتوانستید کار خود را به‌صورت موفقیت‌آمیز پیش ببرید باید پرونده را تحویل گرفته و آن را به هیات بدوی و گروه تجدیدنظر نشان بدهید. این مرحله پیش از اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم بوده و به‌احتمال زیاد همان جا مشکلتان حل می‌شود. حکمی که در این مرحله صادر می‌شود قطعی بوده و باید انجام شود.
بهتر است بدانید که روی حکم صادر شده نیز می‌توانید اعتراضی قرار دهید. این اعتراض به نهاد بالاتری به نام شورای‌عالی مالیاتی ارجاع داده می‌شود تا در آن بخش بررسی شود. این مرحله سومین سطح از اعتراض بوده و حکم آن از درجه اعتبار بسیار بالایی برخوردار بوده اما باز هم جای اعتراض برای طرفین وجود دارد. چهارمین و بالاترین سطح اعتراض به مبلغ مالیات، به هیات 251 مکرر ارسال می‌شود و رای قطعی را برای شما صادر می‌شود. دادخواست شما در این مرحله با حساسیت بسیار بالایی پیگیری خواهد شد.
آشنایی با هیات موضوع ماده 251 مکرر !
پیش از آنکه بخواهیم به بررسی نظر قانون درمورد اعتراض‌های مالیاتی و عملکرد این گروه بپردازیم، لازم بوده که در مورد اعضا و ترکیب این هیات بیشتر بدانیم. همان‌طور که گفتیم، این مرحله یکی از بالاترین سطوح در مراجع پذیرش اعتراض بوده و مسئله با حساسیت زیادی دنبال می‌شود. بهتر است بدانید که با وجود بلندپایه بودن این گروه باز هم حق اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم وجود دارد. این گروه از سه فرد تشکیل می‌شود که به‌صورت مستقیم، از سمت وزیر اقتصاد منصوب شده‌اند.
وزیر اقتصاد این توانایی را دارد که برای هر پرونده ارجاع داده شده به ماده 251 قانون مالیات‌های مستقیم، یک هیات سه‌نفره مجزا تعیین کند. این گروه‌ها همگی قائم به شخص وزیر هستند و مسئولیت تعیین آن اشخاص قابل‌واگذاری به نهاد یا فرد دیگری نخواهد بود. قانون امور مالیاتی شرایط و ویژگی‌های خاصی برای این هیات سه‌نفره تعیین نکرده و انتخاب آنها را تنها به نظر شخص وزیر محدود کرده است. بااین‌حال اما می‌توان انتظار داشت که این افراد باید از تجربه و دانش وسیعی در زمینه امور حقوقی و اقتصادی برخوردار باشند.
جلسه‌ای که این هیات برگزار می‌کند با حضور هر سه عضو اصلی دارای رسمیت می‌شود و هر رای و نظری که در آن هیات به اشتراک گذاشته خواهد شد باید حداقل دو موافق داشته باشد. پس می‌توان این‌طور برداشت کرد که حکم تعیین شده از سمت هیات موضوع 251 مکرر به توافق حداقل 2 و حداکثر 3 نفر نیاز دارد تا قطعی شود و اجرای آن واجب است. اما همان‌طور که گفتیم جای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم همچنان وجود دارد.
قانون درمورد ماده 251 مکرر چه می‌گوید ؟
قانون امور مالیاتی در یک بند تمام شرایط و ضوابطی که زیرمجموعه ماده 251 مکرر می‌شود را بیان کرده است که ما در این قسمت به موارد مهم آن به زبانی ساده اشاره خواهیم کرد. در ابتدای این قانون آمده است که پرونده‌های مالیات‌های قطعی مستقیم و حتی موارد غیرمستقیم که در جایگاه دیگری امکان پیگیری آنها وجود ندارد را می‌توان به این هیات سپرد. همچنین فرد معترض باید ادعا کند که رقم تعیین شده بابت مالیات برای او غیرمنطقی و ناعادلانه است و همراه ادعای خویش، مدارک موردنیاز را ارائه دهد.
فرد اگر از سه مرحله پیشین درمورد دادخواهی و تجدیدنظر نهادهای مالیاتی نتیجه مطلوب را به دست نیاورده باشد می‌تواند درخواستی ارسال کند تا برای او هیات نامبرده را تشکیل دهند. رای هیات تشکیل شده قطعی بوده و برای سنوات 1368 تا زمان تصویب اصلاحیه جاری باقی می‌ماند اما امکان اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم نیز وجود خواهد داشت.
ویژگی‌های پرونده برای ورود به هیات 251 مکرر و اعتراض به آن !
همان‌طور که برایتان اشاره کردیم، هر پرونده‌ای نمی‌تواند وارد این هیات بشود و باید ویژگی‌ها و مشخصات خاصی را داشته باشد که در ادامه مطلب به آنها اشاره می‌کنیم. محدوده ورود و مداخله هیات 251 مکرر تنها به پرونده‌هایی مربوط می‌شود که اولاً مالیات قطعی شده در زمینه مالیات‌های مستقیم آن در هیچ نهاد دیگری امکان پیگیری نداشته باشد. در همین‌جا لازم است اشاره کنیم که قانون مالیات بر ارزش‌افزوده نیز شامل همین پرونده خواهد بود.
ویژگی دوم که پرونده باید داشته باشد این است که شخص اصلی مالیات دهنده باید نظر اعتراضی خود را به پرونده الحاق کند و بیان کد که مبلغ به‌صورت ناعادلانه تعیین شده است. البته علاوه بر اعتراض، ارائه دلایل منطقی که قابل‌ارائه در هیات باشد نیز الزامی است و بدون داشتن دلیل و مدرک این پرونده بررسی نخواهد شد. اگر با کمک وکیل بتوانید دلایل خود را تدوین کنید یا پیگیری امور را به وکیل متخصص در این امور بسپارید شانس بسیار بالایی خواهید داشت.
نکته‌ای که در همین‌جا بهتر است به آن اشاره کنیم و در بخش‌های آینده مفصل درمورد آن صحبت خواهیم کرد این است که بعد از رای این هیات جای تجدیدنظر هنوز وجود دارد. برای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم شما باید درخواست خود را به مرجع بالاتری که وزیر اقتصاد شخصاً تعیین می‌کند ارائه دهید. نکته نهایی درمورد پرونده قابل‌بررسی در هیات 251 مکرر این است که نهادهای مالیاتی امکان بهره‌مندی از شرایط این ماده را نخواهند داشت و شرایط شکایت آنها از این طریق وجود ندارد !
بررسی شرایط اعتراض به رای صادر شده از سمت هیات 251 مکرر !
همان‌طور که بارها در طول این مقاله برای شما اشاره کردیم، این هیات بسیار بلندپایه است و برای ارائه پرونده به آن باید دلایل بسیار زیادی داشته باشید تا بتوان درمورد رای صادر شده تجدیدنظر کرد. از طرفی امکان اعتراض به همین نهاد هم وجود دارد که البته کار هرکسی نیست و درخواست تجدیدنظر آن به داشتن دانش وسیع در امور حقوقی و مالی منوط است. برای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم شما ابتدا باید توجه داشته باشید که رای صادر شده قطعی شده باشد.
همچنین این پرونده باید به سر حدی رسیده باشد که دیگر نتوان آن را به نهاد دیگری برای پیگیری ارجاع داد. در این زمان از وکیل خود بخواهید که برای رای صادر شده اعتراضی بنویسد و در آن به ناعادلانه بودن رای اشاره کند. در این مرحله باز هم شما به دلایل و مدارک بسیار محکم نیاز خواهید داشت. در این زمان دو حالت پیش می‌آید که باید آنها را بیان کنیم. حالت اول این است که پرونده مجدد به یک هیات سه‌نفره دیگر واگذار شود و آنها برای شما رای صادر کنند.
حالت دیگر نیز این بوده که فرد مالیات دهنده ادعا کند که به‌وسیله وزارت اقتصاد مورد ظلم واقع شده است باید امور را از راه دیوان عدالت اداری پیگیری کند. در این شرایط وی باید به همراه دلایل و مدارک و همچنین پرونده اصلی خود به این نهاد مراجعه کرده و از وزارت اقتصاد شکایت به عمل آورد.
نوشتن اعتراض برای رای صادر شده !
اگر شما تصمیم گرفته‌اید که برای رای صادر شده از سمت هیات ماده 251 مکرر اعتراضی بنویسید باید ابتدا با یک وکیل صحبت کنید و درمورد جملات و دلایل خوب فکر کنید. این نامه اعتراض باید از جانب فرد مالیات دهنده یا وکیل او نوشته شود و در آن مواردی که در بالا و قسمت‌های قبل اشاره شد، بیان شود. بعد از تنظیم و نهایی کردن پیش‌نویس این نامه اعتراض، باید به وبگاه مرکز عالی دادخواهی مالیاتی وارد شده و نامه را در آن ثبت کنید.
همچنین شما باید برای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از تمام پرونده خود فایل الکترونیکی تهیه کرده و آنها را نیز در کنار نامه ثبت شده آپلود کنید. تمامی دلایل و مدارک شما و همه رای‌های صادر شده از نخستین مرحله تا رای هیات 251 مکرر باید در سامانه وجود داشته باشد. در این زمان شخص وزیر اقتصاد به پرونده شما رسیدگی می‌کند و می‌تواند اعتراض شما را تأیید یا رد کند. درصورتی‌که پرونده مورد تأیید قرار گرفت مجدداً یک هیات سه‌نفره تشکیل شده و پرونده را بررسی می‌کنند.
چگونه از وضعیت اعتراض به رای هیات 251 مکرر اطلاع پیدا کنیم ؟
بعد از آنکه شما اعتراض خود را در سامانه یادشده به ثبت رساندید می‌توانید شخصاً به وبگاهی به نام سامانه هیات ماده 251 مکرر مراجعه کنید. با واردکردن اطلاعات خود و پرونده‌تان در این سامانه می‌توانید همه مراحل اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم را مشاهده کرده و بدانید که در هر روز و زمان دقیقاً در چه مرحله‌ای قرار دارید و باید چه کاری انجام دهید. این سامانه تحت‌نظر سازمان عالی دادخواهی مالیاتی فعالیت دارد و همه اشخاص حقیقی و حقوقی میتوانند در آن ثبت‌نام کنند.
نکات نهایی درمورد اعتراض به رای هیات 251 مکرر !
یکی از موارد بسیار مهم و اساسی که بسیاری از افراد درمورد آن اطلاع کمی دارند این است که رای‌های قطعی صادر شده از سمت نهادهای مالیاتی قابلیت اعتراض دارد اما رای نهایی بعد از اعتراض این امکان را ندارد. در حقیقت وقتی که شما برای نخستین‌بار به هیات موضوع ماده 251 مکرر مراجعه می‌کنید به شما یک رای قطعی می‌دهند که می‌توانید برای آن نامه اعتراض ثبت کنید. مراحل اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم در قسمت‌های قبل برایتان توضیح داده شد.
اما وقتی بعد از اعتراض به این نظر رای جدیدی دریافت کردید و آن رای نهایی بود دیگر امکان تجدیدنظر وجود نخواهد داشت. نکته بعدی که بسیار مهم است این بوده که حتی اگر یک رای قطعی و غیرقابل‌اعتراض نیز باشد، می‌توان برای آن شکایت طرح کرد. شما برای این کار حداکثر سه ماه از تاریخ صدور رای زمان دارید تا شکایت را در نهاد دیوان عدالت اداری مطرح کنید.
کلام آخر !
قانون مالیات یکی از مهم‌ترین و البته پیچیده‌ترین قوانینی است که اکثر افراد با آن به مشکل برمی‌خورند. ازآنجایی‌که مالیات یکی از منابع کسب درآمد دولت است پس محاسبه و تعیین آن با دقت و حساسیت زیادی انجام می‌شود اما با این جال باز هم ممکن است اشتباهی رخ بدهد یا کسی نسبت به آن اعتراض داشته باشد. این اعتراض در مراحل مختلفی قابل‌پیگیری است و در هر مرحله رای قطعی قابل اعتراض خواهد بود. درصورتی‌که شما از نتیجه اعتراض رضایت کافی را نداشته باشید پرونده به نهاد بالاتری ارجاع داده می‌شود.
یکی از بالاترین نهادهای بررسی‌کننده پرونده‌های مالیاتی هیاتی سه‌نفره به نام هیات موضوع ماده 251 مکرر است. این مجموعه تحت‌نظر وزیر اقتصاد رای صادر می‌کند که امکان اعتراض به آن وجود دارد. برای اعتراض به نظر هیات موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم شما باید بتوانید دلایل بسیار محکم ارائه دهید اعتراض خود را در سامانه‌ای که در مقاله اشاره شد ثبت کنید. بعد از ثبت در صورت تأیید بار دیگر این پرونده در یک هیات سه‌نفره بررسی خواهد شد و رای نهایی برایتان صادر می‌شود.