ارتباط میان زن و مرد از قدیم موردتوجه همه افراد بوده است. تعریف این روابط در میان جوامع مختلف بسته به فرهنگ، عرف و شرع حاکم در آن کشور با یکدیگر متفاوت است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و قانون‌گذار این موارد را نیز در قانون پیش‌بینی کرده است. به همین دلیل است که رابطه نامشروع یکی از مواردی است که می‌توانید آن را جرم محسوب کنید و برای آن مجازات تعیین کنید.
همه شما کم‌وبیش با این نوع از روابط آشنایی دارید و به‌خوبی می‌دانید که منظور از آن دقیقاً چیست. اما اگر پای شما نیز در پرونده این‌چنینی در دادگاه‌ها گیرکرده است، لازم است تا آن را دقیق بشناسید و با همه زوایای آن آشنا شوید. هرچند بهترین کار این است که بتوانید از یک وکیل حرفه‌ای و خبره کمک بگیرید، اما داشتن اطلاعات شخصی هم می‌تواند تا حدودی شما را از این مهلکه نجات دهد.
تعریف قانون از روابط نامشروع با تعریف شما چقدر تفاوت دارد؟
قانون و قانون‌گذار برای آنکه بتوانند این قبیل پرونده‌ها را به سرانجام برسانند، برای رابطه نامشروع تعریف خاصی ارائه کرده‌اند و بر اساس آن مجازاتی در نظر گرفته‌اند. بر اساس قانون این نوع روابط در میان افراد بالغ شکل می‌گیرد و تنها در صورتی مهر نامشروع بودن بر آن خورده می‌شود که افراد هیچ‌گونه علقه زوجیت در میان خود نداشته باشند. علقه زوجیت درواقع باید در حد قانون و شرع باشد. همان‌طور که می‌دانید یعنی در میان این دو فرد هیچ‌گونه صیغه‌ای که موجب نکاح و محرمیت شود خوانده نشده است.
حال که متوجه شدید منظور از نامشروع بودن رابطه چیست باید بدانید که در این تعریف منظور از رابطه نیز انجام اعمالی است که از بوسیدن یا به‌اصطلاح فقهی آن تقبیل تا مضاجعه یا داشتن روابط جنسی گنجانده شده است. بر اساس تشخیص قانون هرگونه روابط شامل روابط جسمی یا کلامی، البته غیر از زنا را می‌توانید زیرمجموعه این قانون بدانید. ویژگی آن‌ها این است که این روابط در واقع منافی عفت عمومی است و هرگونه از این اعمال می‌تواند در چهارچوب روابط نامشروع گنجانده شود.
این نوع روابط به نظر قانون مجرمانه بوده و قانون‌گذار آن‌ها را در زمره جرائمی محسوب می‌کند که ضد عفت و اخلاق عمومی هستند. البته این نکته را نیز باید در نظر داشته باشید که اگر عمل از طرف یک فرد با اکراه و اجبار باشد، تنها یک طرف این رابطه مجازات خواهد شد. در ادامه به‌تفصیل در زمینه این مجازات‌ها صحبت خواهیم کرد.
دقیقاً کدام اعمال در قانون جای گرفته‌اند؟
در قانون برای تعریف این‌گونه روابط مصادیقی در نظر گرفته شده است. ملامسه یا لمس کردن، مصافحه یا دست‌دادن و روبوسی کردن، بوسیدن از انواع این روابط است. اما شاید بد نباشد بدانید که حتی بودن زنان بدون حجاب در انظار عمومی یا تأسیس مراکز فساد، داشتن آرایشی نامتعارف که منجر به برانگیختن شهوت شود نیز از مصادیق آن محسوب می‌شود. انتشار محتوایی که ترویج ابتذال کند، تن‌فروشی و مواردی ازاین‌دست همه از نظر قانون‌گذار جرم بوده و مجازات در پی دارد.
کدام نوع روابط نامشروع مدنظر شما است؟
قانون‌گذار برای رابطه نامشروع نیز انواع مختلفی را در نظر گرفته است که هرکدام مجازات‌های خاص خود را دارد. این روابط به دو بخش روابط دون زنا و زنا تقسیم‌بندی خواهد شد.
روابط دون زنا را دقیق‌تر بشناسید
قانون میان زنا و سایر روابط تمایز قائل شده است. روابطی که تحت عنوان دون زنا خوانده می‌شود، به‌عنوان روابطی برای قانون‌گذار شناخته می‌شود که فیزیکی هستند و البته به رابطه جنسی کشیده نمی‌شوند. در ذیل این دسته می‌توانید بوسیدن یا بغل کردن و حتی هم‌بستری بدون روابط جنسی را نیز بگنجانید.
رابطه نامشروع با برچسب زنا
قطعاً اکنون به‌خوبی می‌دانید که اگر رابطه دو جنس مخالف در نهایت به روابط جنسی کشیده شود، آن را به‌عنوان روابط زنا می‌شناسند و مجازات آن نیز متفاوت خواهد بود. اما خود این نوع از روابط نامشروع نیز دارای زیر مجموعه‌هایی است که زنای محصنه، زنای غیر محصنه و تجاوز به عنف از طبقه‌بندی‌های آن محسوب می‌شوند.
- زنای محصنه: تقریباً همه افراد این نوع از روابط را می‌شناسند و به‌خوبی می‌دانند داشتن رابطه با زنی که شوهر دارد در این طبقه‌بندی جای می‌گیرد. داشتن امکان رابطه جنسی با شوهر برای زنی که مرتکب این جرم شده است نیز مدنظر قانون قرار می‌گیرد.
- زنای غیر محصنه: اگر زن یا مردی مجرد است یا در صورت تأهل همسر او امکان برقراری رابطه جنسی را به هر دلیلی ندارد. اگر این فرد با فرد دیگری در ارتباط زوجیت با او نیست روابطی را برقرار کند مصداق بارز زنای غیر محصنه است.
- تجاوز به عنف: اگر یکی از طرفین برای داشتن رابطه، هیچ‌گونه رضایتی نداشته باشد ارتباط میان آن دو به‌عنوان تجاوز به عنف شناخته می‌شود.
آیا زنا و روابط دون زنا با یکدیگر تفاوت دیگری هم دارند؟
بله. قانون‌گذار میان این دو نیز تفاوت‌های زیادی قائل شده است. این تفاوت در حدی است که زنا را شامل جرم حدی دانسته و دیگری تنها به مجازات تعزیری بسنده کرده است. از طرف دیگر به‌سادگی نمی‌توانید زنا را اثبات کنید. ولی چون مصادیق روابط نامشروع بسیار گسترده است ساده‌تر می‌توانید آن را اثبات کنید. در ضمن شرایط تحقق نیز با یکدیگر بسیار تفاوت دارد. جرمی مانند زنا باید در شرایط خاصی انجام شود و همین بر سختی کار می‌افزاید. ولی نوع دیگر به‌سادگی قابل‌اجرا است.
شاکی چه کسی خواهد بود؟
نیازی نیست تا کسی از مجرمین رابطه نامشروع شکایتی داشته باشد؛ زیرا این جرم جزو جرائمی است که شاکی خصوصی ندارد و رسیدگی به آن می‌تواند در دستور کار نیروی انتظامی یا دادستان باشد. تفاوت این دو مرجع در این است که نیروی انتظامی تنها زمانی می‌تواند وارد عمل شود که جرمی مشهود بوده و در انظار عمومی انجام شده باشد.
زمانی که جرمی بر اساس قانون نیاز به شاکی خصوصی نداشته باشد، به این معنی است که قانون ملزم به رسیدگی پرونده خواهد بود. حتی اگر این پرونده با شکایت شاکی خصوصی شروع شود و شاکی در میانه راه رضایت دهد، نمی‌تواند آن را تا رسیدن به مجازات رها کند.
بدون اثبات مجازاتی انجام نمی‌شود
مانند سایر جرائم برای اینکه بتوانید این جرم را اثبات کنید می‌توانید از شهادت شهود یا حتی علم قاضی بهترین استفاده را ببرید. اما در این مورد ادله دیگری نیز می‌تواند قاضی را راضی کند که جرمی انجام‌گرفته است. پرینت مکالمات و پیامک‌های ارسال شده، تصاویر دو نفر، صدایی که حاکی از روابط باشد نیز می‌تواند به قاضی کمک شایانی داشته باشد. اما به‌صورت کلی باید از یکی از روش‌های زیر برای قاضی اثبات کرد که فرد مرتکب جرم موردنظر شده است:
- اگر خود فرد به این جرم اقرار کرده باشد
- اگر 4 نفر یعنی 4 مرد عادل یا 3 مرد عادل و 2 زن عادل به این مورد شهادت داده باشند.
- اگر خود قاضی بر حسب مثلاً نظریه پزشک قانونی به این مورد علم داشته باشد
- اگر مدارکی مانند عکس، فیلم، پیامک و مواردی نظیر این وجود داشته باشد.
چه کسی داد شما را خواهد گرفت؟
البته همان‌طور که پیش‌ازاین نیز به‌صورت گذری ذکر کردیم نیروی انتظامی و دادستان مجری قانون و رسیدگی هستند. اما بنا بر برخی از شرایط، دادگاه‌هایی که به این روابط خواهد پرداخت و حکم نهایی را صادر خواهد کرد متفاوت خواهد بود.
در زمینه پرداختن به جرائمی که در آن زنا یا لواط ثابت شده باشد، دادگاه کیفری یک که جرائم سنگین‌تر را بررسی می‌کند، مرجع صالحه است. اما در مورد روابط نامشروع مانند روابط دو مرد کمتر از لواط که به آن تخفیذ می‌گویند، واسطه‌گری در جرم که به آن قوادی گفته می‌شود، رابطه دو زن یا مساحقه، روابط دون زنا و مواردی ازاین‌دست دادگاه کیفری دو رسیدگی آن را بر عهده خواهد داشت.
برای مجازات حاضر باشید
همان‌طور که پیش‌ازاین هم در مورد تفاوت زنا و رابطه دون زنا صحبت کردیم، به این نکته اشاره کردیم که این دو یک تفاوت با هم دارند. یکی از آن‌ها از جمله جرایم حدی و دیگری تعزیری است. بهتر است ابتدا به تفاوت این نوع جرم بپردازیم تا اگر پس از این از کلمه مجازات تعزیری استفاده شد متوجه منظور آن باشید.
جرایم حدی جرائمی است که مجازات آن‌ها را شارع مقدس که خداوند است تعیین کرده و این در متن قرآن ذکر شده است؛ به همین دلیل قانون‌گذار هیچ اجازه‌ای در مورد تغییر آن‌ها ندارد و باید عیناً به متن قرآن توجه کرده و حکم آن را ابلاغ کند. در این جرائم حتی حد آن نیز مشخص شده است.
اما جرائم تعزیری جرائمی هستند که در شرع نیامده است و اگر اکنون به‌عنوان جرم شناخته می‌شود تنها به دلیل منافع جامعه خواهد بود. اغلب جرائمی که قصاص و دیه در آن موردنظر نیست از جمله جرائم تعزیری محسوب می‌شود. البته برخی از موارد در قرآن اشاره‌ای به برخی از جرائم تعزیری شده است اما میزان جرم بر اساس نظر قاضی گذاشته شده است. اکنون ببینیم چه مجازاتی در نظر گرفته شده است.
مجازات تعزیری در مورد روابط نامشروع چیست؟
قانون‌گذار در ماده 637 قانون مجازات اسلامی و در بخش تعزیرات برای افرادی که مرتکب این جرائم شده باشند، مجازات‌هایی را در نظر گرفته است. بر اساس قانون، اگر فردی مرتکب جرم رابطه نامشروع شده باشد، از 1 ضربه تا 99 ضربه شلاق در انتظار او خواهد بود. اما اگر یکی از طرفین به‌زور وارد این رابطه شده باشد، این رابطه به‌عنوان تجاوز به عنف شناخته شده و فقط فردی مجازات می‌شود که اکراه کننده بوده است.
بااین‌حال به‌صورت خلاصه اگر زنی متهم به زنای محصنه شده باشد 100 ضربه شلاق همراه با سنگسار، مرد مرتکب این جرم 100 ضربه شلاق، تراشیدن سر و تبعید از محلی که در آن ساکن است مجازات او است. مرتکبین زنای غیر محصنه مرتبه اول 100 بار و اگر تا 4 بار تکرار شود اعدام خواهند شد.
تجاوز به عنف چه مجازاتی دارد؟
تجاوز به عنف همان‌طور که پیش‌تر هم دیدید، همراه با اکراه و اجبار یکی از طرفین بوده است. این اکراه می‌تواند به دلیل تهدید فرد نسبت به ازدست‌دادن جان، مال یا آبروی فرد بوده باشد. همین امر باعث می‌شود تا فردی که به‌اکراه و اجبار مجبور به تن‌دادن به رابطه نامشروع است، مجازات نخواهد شد. در تجاوز به عنف روابط دون زنا و زنا هر دو به یک صورت در نظر گرفته می‌شود.
از طرف دیگر اگر روابط زنا باشد، فردی که به‌اجبار طرف دیگر را وادار به رابطه کرده است باید منتظر حکم اعدام باشد. از طرف دیگر اگر فردی که اکراه داشته دختر باکره باشد، باید هزینه برداشته شدن عفت او نیز از طرف فرد مجرم پرداخت شود. به این هزینه در اصطلاح فقهی ارش‌البکاره و مهرالمثل گفته می‌شود. بر اساس قانون اگر عفت دختر به‌واسطه رابطه جنسی یا هر روش دیگری از او گرفته شود و البته خود فرد رضایت نداشته باشد، باید به دختر هزینه‌ای پرداخت شود که ارش‌البکاره نامیده می‌شود.
مجازاتی که تبدیل می‌شود کدام است؟
همان‌طور که پیش‌ازاین نیز ذکر کردیم مجازاتی که برای رابطه نامشروع در نظر گرفته می‌شود، 99 ضربه شلاق خواهد بود. اما بسته به شرایطی می‌توان آن را به جریمه نقدی نیز تخفیف داد. در واقع اگر این تبدیل صورت گیرد در عرف شما مجازات خود را خریده‌اید. این تنها در صورتی انجام می‌شود که شرایطی برای این تخفیف وجود داشته باشد.
بنا بر آنچه در ماده 38 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است برخی شرایط از آن به‌عنوان شرایط مخففه یاد می‌شود عبارت‌اند از:
- اگر شاکی یا مدعی خصوصی گذشت داشته باشد
- اگر متهم در شناسایی شرکا و معاونین خود، کمک به جمع‌آوری ادله، کشف اموال و اشیایی که از جرم به‌دست‌آمده همکاری لازم را داشته باشد
- شرایط خاصی وجود داشته باشد که فرد مرتکب را به انجام جرم تحریک کرده است
- اگر متهم قبل از تعقیب اقرار کرده باشد
- اگر فرد دارای حسن سابقه باشد و اکنون ابراز ندامت داشته باشد
- اگر متهم تلاش کند تا جرم را تخفیف دهد
- اگر زیانی که وارد کرده است خفیف باشد
- یا اگر تنها مداخله ضعیفی داشته باشد
چنانچه قاضی مجاب شود که یکی از دلایل بالا وجود داشته است، می‌تواند مجازات شلاق تعزیری را به مجازات نقدی تبدیل کند. هر ضربه شلاق جریمه نقدی خاصی در پی خواهد داشت. بر اساس آنچه در ماده 27 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است اگر قرار است تا مجازات تعزیری به پرداخت نقدی تبدیل شود باید به‌ازای هر روز بازداشت، سه ضربه شلاق یا چهارصد هزار ریال در نظر گرفته شود
مجازات تبعید چگونه خواهد بود؟
البته بنا بر آنچه در ماده 637 قانون ذکر شده است، تنها جرمی که برای آن تبعید در نظر گرفته می‌شود زنای مردی است که با زن محصنه رابطه داشته است. بااین‌حال بر اساس قانون جدیدی که در سال 1392 اضافه شد، برخی از مجازات‌ها به نظر قاضی می‌تواند با جرم تبعید جایگزین شود.
این قانون بیشتر در مورد افرادی صورت می‌گیرد که مجازات تعزیری آنان از درجه 1 تا درجه 6 متغیر است. اگر شرایط در این موارد کاملاً رعایت شود متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات مجرم می‌توان یکی یا چند نمونه از جرائم را به مجازات تبعید تغییر داد. منظور از تبعید باقی‌ماندن در محل معین یا عدم اقامت در محلی معین خواهد بود.
کلام پایانی
اگر روابط زن و مرد به‌صورت غیرعرفی و غیرشرعی باشد، از نظر قانون‌گذار جرمی اتفاق افتاده است و باید مجازات صورت گیرد. این جرم که به رابطه نامشروع از آن یاد می‌شود می‌تواند از لمس طرفین، بوسیدن و حتی ارتباط و معاشقه کلامی گرفته شده و به روابط جنسی بدون دخول و با دخول ختم شود. هرکدام از این موارد در دسته‌بندی خاصی می‌گنجند.
قانون برای هرکدام از این دسته‌بندی‌ها مجازات خاصی را در نظر گرفته است. بسته به اینکه کدام یک از این طبقه‌بندی‌ها انجام شود مجازات تعزیری یا حدی در انتظار مرتکبین خواهد بود. تنها موردی که شخص به مجازات محکوم نمی‌شود، زمانی است که فردی با زور و اجبار و ترس ازدست‌دادن جان، آبرو یا مال خود به‌اکراه تن به این رابطه داده باشد. در این صورت تنها فردی اکراه کننده مجازات می‌شود و فردی که به‌زور تن به این روابط داده است مجرم شناخته نمی‌شود.
به هر صورت رابطه نامشروع از نظر قوانین حاکم بر جامعه ایران به دلیل اینکه به ضرر منافع جامعه خواهد بود مجازات شناخته می‌شود. بااین‌حال توصیه ما این است که اگر شما درگیر چنین روابطی شده‌اید بهتر است از کمک‌های یک وکیل حرفه‌ای برخوردار باشید. این نوع از جرائم به دلیل پیچیدگی قوانین قطعاً نیازمند فردی است که در این زمینه تجربه کافی را داشته باشد.